Voor wie en wat?
Als zelfstandige in bijberoep kan je na je prestatie, je les of optreden een factuur sturen naar je opdrachtgever. Je staat zelf in voor de administratie, belastingen en socialezekerheidsbijdragen, maar je bent vrij en flexibel in je onderhandelingen en het al dan niet aannemen van opdrachten.
Je mag zelfstandige in bijberoep worden als je minstens halftijds (19u) werkt als loontrekkende of ambtenaar. Ben je vastbenoemd in het onderwijs, dan moet je minstens 60% van een lessenrooster aan het werk zijn. Als ambtenaar moet je goedkeuring hebben van je werkgever.
Ook als gepensioneerde of als student kan je aan de slag in bijberoep. Voor deze groepen gelden enkele bijzondere bepalingen en andere tarieven voor de sociale zekerheid.
Krijg je een werkloosheidsuitkering? Neem dan contact op met de RVA. Volgens bepaalde strikte stelsels of programma’s mag je toch een bijberoep hebben. We raden je aan je hierover eerst goed te informeren.
Vergoeding, limieten en maxima
Als zelfstandige in bijberoep mag je onbeperkt verdienen. Je kan met je bijberoep zelfs meer verdienen dan met je hoofdberoep. Je wordt op deze inkomsten belast en je zal er ook sociale bijdragen op moeten betalen.
Enkel voor bepaalde bijzondere gevallen – zoals in combinatie met ziekte-uitkering, pensioen, werkloosheidsuitkering of sommige ambtenaren – zijn er plafonds aan wat je mag verdienen.
Je bepaalt zelf je prijs per uur, per dag of per opdracht. Bij het bepalen van je prijs houd je rekening met:
- hoeveel je wil verdienen
- je variabele kosten: hoeveel tijd vraagt het? Welke verplaatsingskosten heb ik?
- je vaste kosten: sociale bijdragen, belastingen, boekhouder, verzekering, wagen …
- gangbare tarieven van collega’s voor gelijkaardige opdrachten
Administratie en verplichtingen
Om te starten als zelfstandige (in bijberoep), moet je:
- best een aparte bankrekening openen,
- je aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. Zij rekenen je sociale bijdragen aan en storten die door naar de overheid ( lijst met alle sociale verzekeringsfondsen),
- je registreren in de KBO (Kruispuntbank van Ondernemingen) en je ondernemingsnummer te ontvangen bij het lokale Ondernemingsloket,
- je BTW-nummer activeren, en/of een BTW-vrijstelling vragen (zie hieronder) in het BTW-controlekantoor van je regio,
- aangesloten zijn bij een ziekenfonds en je ziekenfonds verwittigen dat je vanaf nu ook zelfstandige in bijberoep bent.
Het is niet verplicht, maar wel aangeraden een boekhouder onder de arm te nemen. Die helpt je met je administratie, belastingaangifte en BTW-aangifte. Houd zeker zelf al je papieren en administratie goed bij.
Je stelt correcte facturen op volgens deze richtlijnen van Cultuurloket. Of check deze modelfactuur.
Ben je internationaal actief en stuur je soms facturen naar internationale klanten die BTW-plichtig zijn, dan moet je jaarlijks een intracommunautaire klantenlisting indienen.
Als je BTW-plichtig bent (zie hieronder), zorg je ook voor BTW-aangiften.
Verzekering
Als je een opdracht uitvoert als zelfstandige in bijberoep, dan ben je je eigen baas. Je bent niet ondergeschikt aan je opdrachtgever en je valt dus ook niet onder de verantwoordelijkheid of verzekering van de opdrachtgever. Dat betekent dat je zelf instaat voor je eigen verzekering.
Danspunt raadt je zeker aan om een Beroepsaansprakelijkheidsverzekering te nemen. Deze dekt je als je onbedoeld schade berokkent aan een klant. Daarnaast kan je ook een verzekering Burgerlijke Aansprakelijkheid nemen. Die dekt schade die je onbedoeld berokkent aan een derde (niet je klant). Ook een verzekering Gewaarborgd Inkomen is aangeraden. Daarmee kan je bij ziekte of ongeval een extra vervangingsinkomen krijgen bovenop het vast, beperkt bedrag dat je van je ziekenfonds krijgt uitgekeerd..
Combineren met andere vergoedingen en statuten?
Zoals bij de meeste andere statuten geldt: voor eenzelfde opdracht bij dezelfde opdrachtgever mag je geen verschillende statuten door elkaar gebruiken of afwisselen.
Ben of word je werkloos, dan mag je onder bepaalde voorwaarden toch een bijberoep hebben. Je neemt hiervoor best contact op met de RVA. Je kan ook meer lezen in deze brochure van Cultuurloket.
Je wordt langdurig ziek en krijgt een ziekte-uitkering omdat je niet kan gaan werken in je hoofdberoep? Of je gaat in bevallingsverlof? Dan heeft je statuut als zelfstandige in bijberoep waarschijnlijk implicaties op de hoogte van je uitkering. Contacteer hiervoor je ziekenfonds.
Lees ook meer over de combinatie gepensioneerde-zelfstandige of student-zelfstandige.
Sociale zekerheid
Zelfstandigen in bijberoep moeten sociale bijdragen betalen. Je sociale bijdragen worden berekend op basis van je netto belastbaar inkomen uit je bijberoep (dat is je omzet min je aftrekbare kosten).
Je bouwt ook al sociale rechten (pensioen, ziekte-uitkering, werkloosheidsuitkering, kinderbijslag, vakantie) op via je hoofdberoep. Maar als je slechts deeltijds werkt in je hoofdberoep, weet dan dat je ook slechts deeltijds sociale rechten opbouwt. De sociale bijdragen op je inkomen als zelfstandige bijberoep, zorgen voor een bijkomende opbouw van je sociale rechten. Je betaalt elk kwartaal een voorlopige bijdrage die na 2 à 3 jaar herberekend wordt.
Je maakt best een inschatting hoeveel je in het lopend jaar denkt verdienen en baseer daarop je voorlopige bijdragen. Je kan dit aanpassen en bijsturen in de loop van het jaar als je merkt dat het beter of minder loopt dat je schatting. Als je zelf geen schatting doorgeeft, doet het Sociaal Verzekeringsfonds zelf een voorstel voor een voorlopige bijdrage, die gebaseerd is op je inkomsten van 2 à 3 jaar voordien.
De finale afrekening van je sociale bijdragen wordt gemaakt op basis van je inkomsten die de belastingen doorgeeft. Die komen pas dik 2 jaar later.
Het grootste verschil tussen zelfstandige in bijberoep en in hoofdberoep is het bedrag van de minimumbijdrage die je sowieso moet betalen, alsook het grensbedrag vanaf wanneer je bijdragen procentueel stijgen volgens je inkomsten.
Ter illustratie, de bedragen uit 2023:
Bron: Xerius, sociaal verzekeringsfonds
Voor de berekening van je exacte tarieven, maak je best een afspraak met een sociaal verzekeringsfonds.
Belastingen
Op je inkomsten als zelfstandige in bijberoep betaal je belastingen. Je geeft je inkomsten uit je bijberoep aan op je jaarlijkse belastingaangifte en de fiscus telt deze op bij je inkomsten uit je hoofdberoep.
De tarieven voor personenbelasting zijn progressief en variëren van 25% voor je eerste schijf inkomsten tot 50% voor de hoogste.
“Kosten aftrekken van de belastingen”, wat betekent dat juist?
Als zelfstandige in bijberoep kan je je ‘beroepskosten’ in mindering brengen. Dit zijn alle kosten die je maakt om je bijberoep te kunnen doen, zoals je boekhouder, telefoon, internet, computer … Sommige kosten moeten worden ‘afgeschreven’ op meerdere jaren, de boekhouder kan je hierbij helpen.
Van je bruto-inkomsten, worden deze kosten als eerste afgetrokken. Op het bedrag dat dan overblijft, worden je sociale bijdragen en belastingen berekend. Je moet uiteraard wel alle bewijzen van deze kosten (facturen en ticketjes) goed bijhouden en kunnen motiveren.
We raden aan dat je voorafbetalingen van je belastingen doet. Hoe vroeger op het jaar je deze voorafbetalingen doet, hoe meer korting je krijgt. Als je te weinig vooraf betaalt, krijg je een vermeerdering.
BTW
In principe is elke zelfstandige in bijberoep BTW-plichtig. Je bent dan ook verplicht om je ondernemingsnummer te activeren als BTW-nummer bij de BTW-administratie (zie boven bij ‘Administratie en verplichtingen’).
Als je BTW-plichtig bent, betekent het dat je
- bovenop je eigen vergoeding ook BTW rekent aan aan je klanten op je facturen en die doorstort naar de fiscus,
- de BTW mag ‘terugvorderen’ van de aankopen die je doet voor je bijberoep,
- tijdig BTW-aangiften en klantenlistings moet indienen bij de BTW-administratie.
- 6% BTW mag aanrekenen voor artistiek werk en 21% BTW voor al het andere
Bij BTW-plichtig zijn, komt wel wat administratie kijken. Het is zeker aan te raden een boekhouder onder de arm te nemen.
Als je BTW-plichtig bent, kan je duurder worden voor je klanten, voegt immers BTW aan je facturen toe. Als je klanten ook BTW-plichtig zijn, kunnen ze de BTW die ze aan jou betalen, op hun beurt terugvorderen. Maar als ze niet-BTW-plichtig zijn, dragen ze de meerkost van jouw BTW zelf en ben je dus duurder voor hen.
BTW vrijstelling:
Als je op jaarbasis een omzet hebt die lager ligt dan 25.000 euro, dan kan je een zogenaamde ‘vrijstelling’ krijgen en is het niet nodig een BTW-administratie te voeren. Deze vrijstelling moet je aanvragen bij het belastingkantoor. Je vermeldt op al je facturen “Onderneming onderworpen aan de bijzondere vrijstellingsregeling kleine ondernemingen.”
Lees meer over BTW en de vrijstellingsregeling op de website van de Federale Overheidsdienst Financiën, of (iets meer in mensentaal) bij Scwitch, of in deze brochure van Cultuurloket.